Ceramidy w kosmetykach. Wszystko, co musisz wiedzieć

Ceramidy, nazywane również cementem skóry, składają się ze sfingozyny i kwasu tłuszczowego, występujących w wysokich stężeniach w błonie komórkowej. Wraz z cholesterolem i wolnymi kwasami tłuszczowymi w skórze tworzą barierę lipidową. Znajduje się ona w najwyższej części naskórka – stratum corneum, czyli zewnętrznej warstwie rogowej, będącej ostatnią powłoką oddzielającą tkankę podskórną od świata zewnętrznego. 

Stratum corneum (SC), czyli pierwsza, wierzchnia warstwa naskórka,  jest jednym z najważniejszych elementów naszego naskórka – to ona ma pierwszy kontakt z wszelkimi substancjami i zanieczyszczeniami z zewnątrz, dlatego tym samym chroni przed wniknięciem tych substancji w głąb skóry. To nasza bardzo cienka (ok. 1/10 grubości kartki) niewidzialna ochrona, dzięki której niebezpieczne dla naszego organizmu związki nie są w stanie przedostać się do organizmu. Z drugiej strony warstwa ta zapobiega utracie wody z naskórka. Dlatego ceramidy to jeden z elementów bariery lipidowej, a co za tym idzie składowa SC. To kluczowe spoiwo warstwy rogowej naskórka i bardzo ważne związki w zachowaniu funkcji skóry. 

Oczywiście lipidy (w tym ceramidy) znajdują się nie tylko w skórze, ale w całym organizmie, posiadając inne składy i odgrywając w nim różne role. Przykładowo są znane ze swojego wpływu na rozwój mózgu i układu nerwowego. Jednak coraz częściej mówi się o ich roli w budowaniu i ochronie skóry. Szczególnie że w ostatnim czasie ceramidy stanowią bardzo ważny składnik wielu produktów pielęgnacyjnych.

W najwyższej warstwie naskórka występuje aż dziewięć różnych typów ceramidów – ich nazwy to po prostu numery od 1 do 9. W sumie są one połączeniem ponad 100 różnych związków i stanowią około 40-50% wszystkich lipidów w najbardziej zewnętrznej warstwie skóry. Ceramidy różnią się od siebie stopniem długości łańcucha, rodzajem i poziomem hydroksylacji, nasycenia itp.. Zachwiane proporcje pomiędzy różnego rodzaju ceramidami wpływają negatywnie na strukturę naskórka. Przykładowo naukowcy dowiedli, że osoby z łuszczycą mają taką samą liczbę ceramidów, jak osoby ze zdrową skórą, jednak chorzy na łuszczycę mają mniej ceramidów o nazwie 1, 3, 4 oraz 5 i 6, a więcej ceramidów numer 2. Łuszczyca jest chorobą autoimmunologiczną, polegającą na patologicznym, nadmiernym złuszczaniu się naskórka, zatem namnażanie się frakcji ceramidu numer 2 może mieć z tym schorzeniem wiele wspólnego. 

SPRAWDŹ TEŻ: Najczęstsze choroby skóry. Przewodnik po dermatozach

Ceramidy odgrywają zasadniczą rolę w budowaniu i utrzymywaniu funkcji barierowej przepuszczalności wody przez skórę. Wraz z innymi lipidami należącymi do warstwy rogowej naskórka tworzą wspólnie uporządkowane struktury. Oznacza to, że w temperaturach fizjologicznych łańcuchy lipidowe są przeważnie w stanie krystalicznym stałym lub żelowym, który wykazuje niskie właściwości dyfuzji bocznej i jest mniej przepuszczalny niż stan błon ciekłokrystalicznych, które występują w wyższych temperaturach. W uproszczeniu – ceramidy w odpowiednich warunkach nie przepuszczają wody i zapobiegają jej utracie. 

Odgrywają też ważną rolę w koordynowaniu odpowiedzi komórkowych na bodźce zewnątrzkomórkowe i stres oksydacyjny. To proces ochronny dalszych warstw naskórka. Dzięki ceramidom skóra jest chroniona przed negatywnym wpływem wolnych rodników, które przyspieszają procesy starzenia się. 

Ceramidy biorą też udział w odbudowie bariery hydrolipidowej skóry. Gdy ta ulega uszkodzeniu, możemy wspomóc odbudowę, stosując ceramidy na twarz lub ciało. Można powiedzieć zatem, że ceramidy: 

• cementują i poprawiają strukturę komórek skóry,
• pomagają stworzyć barierę zapobiegającą przedostawaniu się szkodliwych substancji, 
• zapobiegają wysuszeniu i podrażnieniom, blokując wilgoć w skórze,
• chronią skórę przed szkodliwym wpływem środowiska, w tym promieniami słonecznymi,
• bronią skórę przed alergiami i drobnoustrojami powodującymi infekcje, takimi jak bakterie i grzyby,
• wykazują działanie przeciwstarzeniowe, utrzymując nawilżoną i elastyczną skórę.

Ceramidy są obecnie bardzo powszechnym składnikiem kosmetyków, szczególnie jeśli chodzi o produkty przeciwstarzeniowe i ochronne. Chodzi przede wszystkim o kremy przeciwzmarszczkowe – zarówno regeneracyjne, jak i przeciwdziałające zmarszczkom. 

Już po 30. roku życia poziom ceramidów w skórze zaczyna spadać. To wszystko sprawia, że warstwa ochronna skóry słabnie, co może wywoływać podrażnienie, suchość i zaczerwienienie. Dlatego też warto do codziennej pielęgnacji wprowadzić produkty zawierające ceramidy. Mogą one pomóc złagodzić te objawy, a także opóźnić procesy starzenia się skóry. Ceramidy są w stanie zredukować zmarszczki czy zwiotczenie skóry oraz przeciwdziałają pojawieniu się ich w przyszłości. Oczywiście nie sprawią, że skóra na zawsze pozostanie młoda, ale zdecydowanie opóźnią pojawianie się oznak starzenia.

Ceramidy budują i wzmacniają, a ich działanie lecznicze jest potwierdzone również u osób zmagających się z trądzikiem. Wspieranie odbudowy uszkodzonej warstwy hydrolipidowej pozwala przywrócić skórze nawilżenie, co bezpośrednio wpływa na zmniejszenie objawów trądziku. Badania wykazały, że w przypadku np. trądziku, lipidy, a co za tym idzie ceramidy, można zastąpić preparatami do stosowania miejscowego. 

Należy jednak pamiętać, że same ceramidy nie są w stanie kompleksowo odbudować bariery hydrolipidowej skóry – w tym procesie potrzebne są też inne lipidy, w tym wolne kwasy tłuszczowe i cholesterol. Dlatego również i te składniki powinny być zawarte w wybieranych przez nas kremach, serach czy też balsamach z ceramidami. 

DOWIEDZ SIĘ WIĘCEJ: Bariera hydrolipidowa skóry. Wszystko, co musisz o niej wiedzieć

Co ciekawe, wszystkie trzy rodzaje lipidów (ceramidy, wolne kwasy tłuszczowe i cholesterol) muszą znajdować się kosmetykach w określonych proporcjach, aby przywrócić funkcję barierową skóry. Jest to zasada 3:1:1, czyli 3 cząsteczki ceramidów do 1 cząsteczki cholesterolu i 1 cząsteczki wolnych kwasów tłuszczowych. Jeśli zastosuje się nieprawidłową równowagę lipidów, efekty na skórze nie będą tak spektakularne. 

Ceramidy w kosmetykach nie są najnowszym wynalazkiem – stosuje się je już od dawna. Dopiero od jakiegoś czasu zwraca się jednak na nie większą uwagę. Moda na bardziej zaawansowaną, świadomą pielęgnację sprawia, że coraz odpowiedzialniej podchodzimy do dbania o swój wygląd.

SPRAWDŹ TEŻ: Retinol i jego wpływ na skórę – co trzeba wiedzieć?

W produktach kosmetycznych ceramidy kryją się pod nazwą Ceramide, zazwyczaj wraz z oznaczeniem, np. Ceramide AP, Ceramide NP. Bardzo często jednak jest tak, że ta informacja znajduje się już na przedniej etykiecie, jak w przypadku np. serii Bielendy ze złotymi ceramidami. Ceramidy mogą również występować w produktach w postaci sfingozyny. Jest to łańcuch aminokwasowy zawierający ceramid jako jedną z jego cząsteczek.

Ceramidy w kosmetykach są pochodzenia zwierzęcego, roślinnego lub syntetycznego. Roślinne zwane są także fitoceramidami i pozyskiwane są z ziemniaków, ryżu, kukurydzy czy soi. Badania laboratoryjne pozwoliły na odkrycie ceramidów, które mają identyczne funkcje, jak te znajdujące się w skórze: 1 (EOP), 3 (NP) i 6-II (AP).

Syntetyczne ceramidy nazywane są też pseudoceramidami, a ich budowa jest podobna do tych naturalnie występujących w skórze. 

SPRAWDŹ TEŻ: Ceramidy a peptydy – dowiedz się więcej

O ceramidach najczęściej mówi się w kontekście skóry twarzy. To nasza cera jest najbardziej narażona na negatywne działanie czynników zewnętrznych. Chociaż ludzka skóra w naturalny sposób składa się z ceramidów, te kwasy tłuszczowe są z czasem tracone w wyniku działania niektórych detergentów (środków myjących, np. z SLS czy SLES) oraz poprzez działanie czynników zewnętrznych takich jak: promieniowanie słoneczne, działanie wiatru, mrozu, itp., ale też w wyniku chorób skóry (o czym już wspominaliśmy) i zaburzeń hormonalnych. Ceramidy są świetnym rozwiązaniem także w pielęgnacji skóry całego ciała – szczególnie, jeśli jest ona sucha i ściągnięta. Ceramidy do ciała sprawdzą się jako składnik kosmetyków regeneracyjnych po okresie wakacyjnym, kiedy nasza skóra jest najbardziej narażona na oddziaływanie promieni UVA i UVB. 

SPRAWDŹ TEŻ: Ranking najlepszych kremów z filtrem

Stosowanie odpowiednich ceramidów, w zależności od naszych potrzeb (co opiszemy dokładniej w kolejnym akapicie) w połączeniu z innymi składnikami pielęgnacyjnymi może pomóc w osiągnięciu pożądanych rezultatów. Można je łączyć z przeciwutleniaczami, peptydami i retinolem. 

DOWIEDZ SIĘ WIĘCEJ: Najczęstsze choroby skóry. Przewodnik po dermatozach

Ceramidy do włosów to obecnie częsty składnik również szamponów i odżywek. Działają jako jeden ze środków wzmacniających, zatrzymujący składniki odżywcze w łodydze włosa. Ceramidy są jak cement dla skóry – wraz z innymi lipidami zatrzymują utratę wilgoci, a co za tym idzie, znacznie przyczyniają się do wspierania kondycji włosów i nawilżenia. 

DOWIEDZ SIĘ WIĘCEJ: Ceramidy na włosy. Wszystko, co musisz wiedzieć

Po konsultacji ze specjalistą, ceramidy do codziennej pielęgnacji można włączyć u osób z:

1. atopowym zapaleniem skóry i innymi alergiami skórnymi (pod kontrolą lekarza);
2. łuszczycą (również zgodnie z zaleceniami dermatologa),
3. trądzikiem powodującym zaczerwienienie i swędzenie skóry,
4. suchością skóry, która może wystąpić z powodu zmian środowiskowych (np. pH wody) lub innych schorzeń,
5. podrażnieniami wynikającymi z ekspozycji na światło słoneczne lub z powodu nadmiernego złuszczania, np. kwasami lub peelingami,
6. zaburzeniami metabolizmu w naskórku.

Ceramidy w kosmetykach pomogą także w odbudowie bariery hydrolipidowej skóry u osób chcących przeciwdziałać powstawaniu zmarszczek. 

DOWIEDZ SIĘ WIĘCEJ: Kwas migdałowy. Właściwości, efekty, zastosowanie

Ceramidy w naszej skórze tracone są pod wpływem działania czynników zewnętrznych – promieni słonecznych, zmian temperatury, pH wody itp. Za jednego z winowajców uważa się także nasz wiek – z czasem po prostu w sposób naturalny łączenia w naszej skórze się rozluźniają, a cement w postaci ceramidów jest wytrącany. Oczywiście jest to uproszczenie, a tracenie ceramidów to złożony proces. Może mieć to również związek z wahaniami hormonalnymi, w tym chorobami ogólnymi i skórnymi. Zmniejszona ilość ceramidów w skórze jest spowodowana także oddziaływaniem niektórych substancji, w tym znajdujących się w środkach myjących SLS.

SPRAWDŹ TEŻ: Ceramidy – z czym łączyć, a z czym nie?

Dobry produkt z ceramidami do twarzy i nie tylko, powinien być zapakowany w nieprzezroczyste, hermetyczne opakowanie, np. plastikowe bądź zaciemnione szklane. Najlepsze będą opakowania zaopatrzone w system airless bądź pompkę, by nie dostarczać z zewnątrz bakterii i powietrza. W przeciwnym razie po kilku użyciach kosmetyk może stracić swoje cenne właściwości. Należy też zwrócić uwagę na daty ważności produktów.

Rodzaj produktu będzie zależał od typu skóry. Przy skórze suchej lepsze od balsamów będą kremy bogate w ceramidy, dobrze sprawdzą się też maści. Jeśli szukasz dobrego produktu z ceramidami do suchej, podrażnionej skóry, najlepszym wyborem będzie ten zawierający ceramidy 1, 3 lub 6-II. Ceramidy 2 i 3 znajdują szerokie zastosowanie w produktach przeznaczonych zarówno do twarzy, jak i szyi czy dekoltu.

Kremy i inne produkty nawilżające z ceramidami aplikuje się tuż przed nałożeniem kremu z filtrem przeciwsłonecznym rano lub jako ostatni krok w pielęgnacji na noc. Kosmetyki z ceramidami działają doskonale na zatrzymywanie wilgoci, gdy są nakładane tuż po prysznicu lub kąpieli. Ceramidy są również dostępne w niektórych produktach do mycia skóry. Najlepiej stosować je dwa razy dziennie.

Ceramidy do twarzy, mimo że są lipidami, nie mają cech komedogennych – nie zapychają więc porów. Można je zatem aplikować niezależnie od skłonności naszej skóry do powstawania zaskórników.

DOWIEDZ SIĘ WIĘCEJ: Składniki komedogenne w kosmetykach. Czego unikać?

Wiesz, że ceramidy możesz czerpać z zewnątrz nie tylko w postaci kremów? Te w większości produktów do pielęgnacji skóry są wytwarzane syntetycznie. Jeśli szukasz ich w bardziej naturalnej formie, możesz do swojej diety dodać zdrowe tłuszcze w postaci oliwy z oliwek, samych oliwek, tłustych ryb itp. Bogate w ceramidy są również słodkie ziemniaki, pszenica, soja, ryż i kukurydza.

Podsumowując, ceramidy są bardzo ważną częścią składową warstwy hydrolipidowej w skórze. Jeśli jest ona w jakimś stopniu zaburzona, może nie spełniać swojej funkcji ochronnej. Zatem ceramidy, wraz z innymi lipidami, są jak tarcza, która chroni skórę przed negatywnym wpływem czynników zewnętrznych, starzeniem się i powstawaniem trądziku.

DOWIEDZ SIĘ WIĘCEJ: Naruszona warstwa hydrolipidowa na twarzy. Jak o nią zadbać?